Η Ρωσία έχει προκαλέσει μείωση των ελληνικών εξαγωγών φρούτων και λαχανικών, λόγω του εμπάργκο που επέβαλε στα ευρωπαϊκά γεωργικά προϊόντα ( 7/8/2014 και παρετάθη μέχρι 30/6/2016). Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην απορρόφηση του υπερβάλλοντος όγκου προσφοράς που έχει δημιουργήσει το εμπάργκο που επέβαλε η Ρωσία, αλλά πρέπει επίσης να τονιστεί ο ρόλος που διαδραμάτισαν τόσο οι παραδοσιακές καταναλωτικές αγορές όσο και άλλοι προορισμοί, όπως η Αραβική Χερσόνησος (κυρίως Σαουδική Αραβία ), Μέση Ανατολή, Βαλκανικές Χώρες και βεβαίως χώρες της Ν. Ασίας (Κίνα, Ινδία, Ινδονησία κ.α σε μικρές αρχικώς ποσότητες). Πολλοί πίστεψαν ότι το Ρωσικό εμπάργκο θα αποτελέσει αιτία κατάρρευσης του Κλάδου. Είναι όμως έτσι; Υπάρχουν αντανακλαστικά από την αγορά. Μήπως τελικά κρύβονται και θετικά σημεία πίσω από ένα Εμπάργκο;
 |
| Photo credit: aldeparty.eu |
Η Ρωσία έχει προκαλέσει μείωση των ελληνικών εξαγωγών φρούτων και λαχανικών, λόγω του εμπάργκο που επέβαλε στις 7/8/2014 και παρετάθη μέχρι 30/6/2016 στα ευρωπαϊκά γεωργικά προϊόντα, παρόλο που σημαντικές ποσότητες οπωροκηπευτικών που είχαν προορισμό την Ρωσία έχουν διατεθεί σε άλλες αγορές και μάλιστα αυξήθηκαν σε ορισμένες απ αυτές, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει ο Incofruit-Hellas που προέρχονται από τη στατιστική υπηρεσία Elstat μέχρι τέλος Ιουνίου και με εκτίμηση του για τις εξαγωγές του Ιουλίου
- 7/8/2014 επεβλήθη το εμπάργκο σε αντίποινα μέτρων της Ε.Ε λόγω της Ρωσοουκρανικής κρίσης
- Τέλος Αυγούστου 2014 λήφθηκαν μέτρα από την Ε.Ε για απόσυρση ροδάκινων και νεκταρινιών για διάθεση σε φιλανθρωπικές οργανώσεις προς αποσυμφόρηση της προσφοράς στις Ευρωπαϊκές κυρίως αγορές Αυτά λειτούργησαν στην κατεύθυνση της διάθεσης του όγκου αλλά βεβαίως οι αυξημένες ποσότητες που απορροφούσε η Ρωσία δημιούργησαν πτωτικό κλίμα με συνέπεια οι τιμές πώλησης τους να μειωθούν κατά 30% περίπου και ιδίως των ροδακίνων και των νεκταρινιών.
- Ακολούθησαν τον Σεπτέμβριο μέτρα από την Ε.Ε για απόσυρση κ.α προϊόντων μέχρι τέλους του 2014. Επειδή οι διανεμόμενες ποσότητες ήταν βάσει της αρχής του πρώτου αιτούντος μέχρι εξαντλήσεως των κονδυλίων διαπιστώθηκαν καταστρατηγήσεις με συνέπεια να ακυρωθούν και μετά από πρόταση της Ομοσπονδίας μας EUCOFEL να τροποποιηθούν και να διανέμονται βάσει της αρχής του μέσου όρου της τελευταίας τριετίας των εξαχθέντων ποσοτήτων προς Ρωσία από κάθε Κράτος Μέλος
- Οι αναλογούσες για τη χώρας μας ποσότητες για πορτοκάλια, κηπευτικά, μήλα, ακτινίδια χρησιμοποιήθηκαν χωρίς την εξάντληση όλων των ποσοτήτων Δεδομένου ότι η παραγωγή των ακτινιδίων δεν είχε μεγάλες ζημιές, οι Έλληνες εξαγωγείς εκμεταλλεύτηκαν την μειωμένη παραγωγή των ανταγωνιστών μας και τοποθέτησαν αυξημένες ποσότητες στους προορισμούς – πελάτες μας ακόμη και στους ίδιους τους ανταγωνιστές μας και στις νέες αγορές Αίγυπτο, Ιορδανία, Σ Αραβία, Σιγκαπούρη Κίνα Χογκ Κονγκ κ.α χωρίς να χρειασθεί η χρησιμοποίηση των προς απόσυρση ποσοτήτων Το ίδιο συνέβη και με τα μήλα που αύξησαν την παρουσία τους εντυπωσιακά στις Χώρες της Μέση Ανατολής (Αίγυπτος, Ιορδανία Λίβανος κ.α)
- Στο τέλος Δεκεμβρίου ελήφθησαν μέτρα από την Ε.Ε για το πρώτο εξάμηνο τους 2015 (ανεπαρκή κατά την γνώμη μας διότι δεν κάλυπταν τις φράουλες κ.α προϊόντα). Εξ αυτών για κάποια εκ των προϊόντων υπήρξε χρήση από την χώρα μας Οι Φράουλες ναι μεν η παραγωγή τους ήταν μειωμένη αλλά λόγω και της μεγαλύτερης μείωσης των ανταγωνιστών μας διετέθησαν ευχερώς κυρίως προς παραδοσιακές εκτός Ρωσίας αγορές με αυξημένες ποσότητες & τιμές Το ίδιο σκηνικό υπήρξε και για τα αγγούρια πλην όμως προς το τέλος των μέτρων υπήρξε πρόβλημα διάθεσής τους.
- Μετά την επέκταση των μέτρων κατά της Ρωσίας η ίδια παρέτεινε τα μέτρα του εμπάργκο μέχρι 30/6/2016 (παρά τις κάποιες ελπίδες της Κυβέρνησης περί εξαιρέσεως της χώρας μας ή προϊόντων μας) επεκτείνοντας τα πρόσφατα και σε νέες χώρες όπως η Αλβανία, το Μαυροβούνιο, η Ισλανδία, το Λιχνεστάιν και από 1/1/2016 η Ουκρανία (αν υλοποιηθεί συμφωνία με Ε.Ε). Η Ε.Ε υποχρεώθηκε και παρέτεινε τα μέτρα μέχρι 30/6/2016 στα ίδια προϊόντα και με εμπλουτισμό τους και με ροδάκινα, νεκταρίνια με την ίδια αρχή της αναλογικότητας ανά Κ-Μ βάσει των εξαγωγών κατά προϊόν στην Ρωσία (και σ αυτήν την ποσόστωση στην χώρα μας δεν κατανεμήθηκαν ποσότητες για φράουλες κ.α προϊόντα) εντούτοις κρίνονται ικανοποιητικές οι ποσότητες και με σωστή διαχείριση (που σημειωτέον με βάσει την ΚΥΑ είναι προς τη σωστή κατεύθυνση) θα επιτελέσουν τον σκοπό τους για αντιμετώπιση της υπερπροσφοράς και άμβλυνση των επιπτώσεων στις τιμές
- Με την είσοδο στο δεύτερο έτος απαγόρευσης εισαγωγής στην Ρωσία οι εισαγωγικές επιχειρήσεις, (σε αντίθεση με ότι συνέβη πέρυσι), έχουν προσπαθήσει να προσαρμοσθούν και έχουν φροντίσει να υποκαταστήσουν τους προμηθευτές τους με προϊόντα χωρών εκτός εμπάργκο. Εκτιμάται ότι η ρωσική αγορά έχει καταστεί πολύ ασθενέστερη, ιδιαίτερα τώρα που το ρούβλι έχει χάσει έδαφος. Αυτό κάνει τα εισαγόμενα από το εξωτερικό προϊόντα ακριβότερα για τους Ρώσους, ανεξάρτητα από την απαγόρευση, παρά του ότι μετά από μια μεγάλη πτώση της αξίας, το ρούβλι , έδειξε ελαφρά βελτίωση (μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουνίου), αλλά η πτωτική τάση έχει διαμορφώσει τις τιμές σε χαμηλότερα επίπεδα.
 |
| Photo credit: info-news.eu |
Τι μέλλει γενέσθαι; Αγορές σε όλο τον Κόσμο
Εκτίμηση μας είναι ότι το Ρωσικό εμπάργκο έχει στερήσει άμεσα ή έμμεσα (λόγω μείωσης των μοναδιαίων τιμών) στις άλλες αγορές έσοδα ύψους 100-120 εκ σε φρούτα και λαχανικά (νωπά και μεταποιημένα).
Καθίσταται σαφές ότι η Ρωσία δεν είναι πλέον ένας στρατηγικός εταίρος για την ΕΕ, και έτσι η Ελλάδα οδηγείται οριστικά εκτός της ρωσικής αγοράς γεγονός που μας αναγκάζει να κοιτάξουμε μπροστά.
Υπάρχουν ευκαιρίες για ανάπτυξη και χωρίς τη Ρωσία, η αγορά της οποίας είχε αρχίσει να θυμίζει καταστάσεις σαν αυτές που είχαν διαμορφωθεί στην πάλαι ποτέ αγορά αποκλειστικής κατεύθυνσης των προϊόντων μας, δηλαδή την αγορά του Μονάχου που εμπόδιζε την προώθηση και επέκταση των πωλήσεων εκ μέρους του υγιούς μέρους του εξαγωγικού μας εμπορίου και προς άλλες υγιέστερες αγορές της δυτικής Ευρώπης. Προς τη μονοκατεύθυνση της αγοράς αυτής που είχε δημιουργηθεί είχε προσανατολισθεί, πλην λαμπερών εξαιρέσεων, το σύνολο σχεδόν των φορέων της Βόρειας Ελλάδας. Γι 'αυτό πλέον ψάχνουμε για αγορές σε όλο τον κόσμο για τα ελληνικά προϊόντα.
Η πορεία που ακολούθησαν μέχρι σήμερα οι εξαγωγές μας επιβεβαίωσαν την τοποθέτησή μας ότι η κατάσταση αυτή – του ρωσικού εμπάργκο- μπορεί να έχει και μια θετική πλευρά δηλαδή να ενεργοποιήσει την χώρα μας και την ΕΕ προς την κατεύθυνση της αναθεώρησης- διόρθωσης των πολιτικών και προσανατολισμού των εξαγωγών μας. Ήδη έδωσε την ευκαιρία στην χώρα μας να στραφεί τόσο στις παραδοσιακές αγορές αλλά και σε νέες προκειμένου να υπάρξουν θετικές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις.
Η ανάγκη εξεύρεσης νέων αγορών προς εξαγωγή των φρούτων και λαχανικών μας οδήγησε, μετά από γραφειοκρατικές καθυστερήσεις ετών, το ΥΠΑΠΕΝ να υποβάλει αίτημα σύναψης διμερούς φυτουγειονομικής συμφωνίας για επιτραπέζια σταφύλια, πορτοκάλια, κεράσια και δαμάσκηνα με την Κίνα και δεσμεύτηκε ότι παρόμοια αιτήματα γι αυτά τα προϊόντα αλλά και τα ακτινίδια θα υποβληθούν και σε άλλες χώρες της ΝΑ Ασίας (Ινδία, Ν Κορέα, Ιαπωνία, Ινδονησία, Ταιβάν, Ν Ζηλανδία, Αυστραλία).
Προτάσεις σε Ε.Ε και Ελλάδα
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέτυχε διαπραγματευόμενη με τη Ρωσία να τερματίσει το εμπάργκο που πλήττει την οικονομία των αγροτών της και κατ 'επέκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την κατάσταση που διαμορφώνεται να απαιτεί αποζημίωση των αγροτών για τις ζημίες Ο υφιστάμενος Κανονισμός 1308/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου δεν παρέχει την δυνατότητα λήψης μέτρων σε περίπτωση διαταραχών της αγοράς, όπως είναι η συγκεκριμένη περίπτωση.
Τα προβλεπόμενα μέτρα απόσυρσης που εφαρμόστηκαν για να αντισταθμιστούν οι αρνητικές επιπτώσεις του ρωσικού εμπάργκο δεν βελτίωσαν τα εισοδήματα των αγροτών δεδομένης της μη ικανοποιητικής αποζημίωσης Τα μέτρα κατά του ρωσικού εμπάργκο ήταν λίγα, ανεπαρκή και αναποτελεσματικά.
Η Ε.Ε χρειάζεται να αναλύσει την κατάσταση του ρωσικού εμπάργκο για την καθιέρωση πιο ευέλικτων και χρήσιμων αντισταθμιστικών μηχανισμών για σταθεροποίηση της αγοράς .
Για την Χώρα μας δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο τομέας των φρούτων και λαχανικών είναι μια οικονομική δραστηριότητα με μεγάλη βαρύτητα στον τομέα της παραγωγής, των εξαγωγών και της απασχόλησης στον γεωργικό τομέα. Το μερίδιο του κλάδου στις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων το 2014, αντιπροσωπεύει το 34% του συνόλου.
Θα πρέπει όμως να εμπλουτιστεί και να επεκταθεί η ελληνική καλλιέργεια φρούτων και λαχανικών, τόσο από άποψη έκτασης αλλά και νέων ποικιλιών. H αλλαγή πλεύσης στις καλλιέργειες θα πρέπει να προβλέπει
- προϊόντα με διαφορετικά στάδια ωρίμανσης,
- με μετασυλλεκτική διατηρησιμότητα μέχρι την κατανάλωση,
Η κατάσταση των κοινοτικών φρούτων και λαχανικών χρειάζεται μόνιμη προστασία, επειδή η κατάσταση της αγοράς είναι πάντα κρίσιμη, ειδικά από τη στιγμή που η ΕΕ συνήψε νέες εμπορικές συμφωνίες που μείωσαν τις τιμές διάθεσής τους και ο τομέας ενώ αποτελεί ένα μεγάλο και ευαίσθητο τμήμα της συνολικής οικονομίας εντούτοις οι προβλεπόμενες δαπάνες υποστήριξης του εκ μέρους της Ε.Ε είναι ελάχιστες.
Γρήγορες και αποφασιστικές ενέργειες για να διασφαλισθεί το μέλλον του κλάδου τόσο σε επίπεδο Ε.Ε αλλά και στην χώρα μας με χάραξη στρατηγικής προοπτικών σταθεροποίησης αλλά και επέκτασης είναι πλέον αναγκαίες.
| About Author: Γιώργος Πολυχρονάκης | |
 |
Ο Γιώργος Πολυχρονάκης είναι Ειδικός Σύμβουλος του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής, Διακίνησης Φρούτων Λαχανικών και Χυμών INCOFRUIT-HELLAS. Είναι Chairman – Committee on Citrus της EUCOFEL - European Fruit and Vegetables Trade Association, Μέλος της “Επιτροπής Διευκόλυνσης Εμπορίου, ,της «Ομάδας εργασίας εμπειρογνωμόνων προς υποβολή προτάσεων για τη θέσπιση στρατηγικής για την ανταγωνιστικότητα στη γεωργία» και της «Επιτροπής Συνέργειας για την Οικονομική Διπλωματία», Συνεργάτης της World Bank Group to enabling the business of agriculture report,ως και της Tropos Branding Co για τα θέματα εξαγωγών των ελληνικών οπωροκηπευτικών. |
