Στις 6 Αυγούστου, πριν από τέσσερα χρόνια το 2014 ο πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Βλαντιμίρ Πούτιν , υπέγραψε το διάταγμα που απαγόρευε τις εισαγωγές ορισμένων προϊόντων τροφίμων, όπως λαχανικά και φρούτα από χώρες που υποστήριξαν τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας για τη σύγκρουση με Ουκρανία.Πρόσφατα η απαγόρευση παρετάθη μέχρι τέλους 2019.
Στα χρόνια που πέρασαν από τότε, η Κίνα, η Αίγυπτος η Τουρκία και το Μαρόκο είναι οι χώρες που έχουν επωφεληθεί από το ρωσικό εμπάργκο στα Ευρωπαϊκά φρούτα και λαχανικά, μαζί με άλλες χώρες όπως η Λευκορωσία και το Αζερμπαϊτζάν
Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία για τις εισαγωγές των φρουτο-λαχανικών στη Ρωσία ένα έτος πριν από την απαγόρευση των εισαγωγών (2013) και τα αντίστοιχα του 2017, που επεξεργάσθηκε ο Incofruit – Hellas βάσει στοιχείων της Ομοσπονδιακής τελωνειακής Υπηρεσίας της Ρωσίας
Το 2013 η Ρωσία εισήγαγε φρούτα αξίας 4.819,78 εκατ ευρώ και λαχανικά αξίας 2.169,6 εκατομμυρίων ευρώ, που το 2017 μειώθηκαν αντίστοιχα σε 4.140,7 εκατ ευρώ και σε 1.588,7 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα Ως προς τις ποσότητες για το 2013 εισήχθησαν φρούτα 6.352,3 χιλ τόνοι και λαχανικά 2.980,3 χιλ τόνοι που το 2017 μειώθηκαν αντίστοιχα σε 5.547,2 χιλ τόνοι και 2.470,7 χιλ. τόνοι Παρατηρείται μια σχετική αποκατάσταση των εισαγωγών της σε φρούτα κυρίως σε μπανάνες και μανταρίνια, στα δε λαχανικά η αποκατάσταση είναι συμπληρωματική της δικής της παραγωγής, λόγω της πολιτικής που έχει αναλάβει η Ρωσία προώθησης της δικής της παραγωγής , με ιδιαίτερη εμφαση στην κατασκευή μεγάλων επεκτάσεων θερμοκηπίων.
Το 2013, το έτος πριν από την έναρξη ισχύος του εμπάργκο, οι κύριοι προμηθευτές σε φρούτα και λαχανικά στη Ρωσία ήταν: Εκουαδόρ με 1.282 χιλιάδες τόνους, η Τουρκία με 1.157 χιλ τόνοι , ακολουθούμενη από την Πολωνία με 977, την Κίνα με 655 , Ισπανία με 412, Μαρόκο 326, Ολλανδία 255, και Ελλάδα με 140 χιλιάδες τόνους
Σύμφωνα με τελευταία στοιχεία, το 2017 το Εκουαδόρ είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής της Ρωσίας κυρίως την αύξηση των μπανανών με 1.487 χιλιάδες τόνους, και ακολουθείται από την Τουρκία με 1.014 χιλ. τόνους (παρά το εμπάργκο για ένα χρόνο) ,τη Κίνα με 747 χιλιάδες τόνους (ο μεγαλύτερος προμηθευτής λαχανικών),ακολουθείται από Λευκορωσία με 541 χιλ. ,Αίγυπτος 418 χιλ, το Αζερμπαϊτζάν με 410 χιλ, Μολδαβία με 346 χιλ και Μαρόκο 335 χιλ τόνους
Οι ελληνικές πωλήσεις φρούτων & λαχανικών γενικά στη Ρωσία το 2017 μειώθηκαν κατά 164,48 εκατομμύρια ευρώ σε σχέση με το 2013 που αποτελούσε το 12% των συνολικών εξαγωγών της Χώρας μας σε φρούτα και κηπευτικά .
Η εισαγωγή νωπών οπωροκηπευτικών αυξήθηκε σημαντικά κατά το παρελθόν έτος 2017 σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Συνολικά, εισήχθησαν 7,1 εκατ. τόνοι, 17% περισσότερο από ό, τι το 2016.
Ωστόσο, η εισαγωγή δεν ήταν τόσο μεγάλη για να φθάσει στα επίπεδα του 2013, έτος πριν από το εμπάργκο που οι ποσότητές ανήλθαν σχεδόν σε 8,5 εκατομμύρια τόνους φρέσκων λαχανικών και φρούτων που εισήγοντο στη Ρωσία.
Από τα προϊόντα, το ρεκόρ εισαγωγής μπανανών είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό. Η Ρωσία ξεπέρασε σε εισαγωγές την Γερμανία το 2017 και είναι τώρα ο δεύτερος εισαγωγέας μπανανών παγκοσμίως μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Επίσης, δεύτερο προϊόν εισαγωγής είναι τα μανταρίνια, πραγματοποιώντας ρεκόρ το 2017. Η Ρωσία είναι μακράν η σημαντικότερη χώρα εισαγωγής αυτού του προϊόντος. Όλα τα κύρια προϊόντα που εισήχθησαν είναι ήδη υψηλότερα το 2017
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην απορρόφηση του υπερβάλλοντος όγκου προσφοράς που δημιούργησε το εμπάργκο που επέβαλε η Ρωσία, αλλά πρέπει επίσης να τονίσουμε τον ρόλο που διαδραμάτισαν τόσο οι παραδοσιακές καταναλωτικές αγορές όσο και άλλοι προορισμοί , όπως η Αραβική Χερσόνησος (κυρίως Σαουδική Αραβία) ,Μέση Ανατολή , Βαλκανικές Χώρες και βεβαίως Χώρες της Ν.Ασίας (Κίνα, Ινδία, Ινδονησία κ.α σε μικρές αρχικώς ποσότητες) που συνέβαλαν στην αποκατάσταση της ισορροπίας στις εξαγωγές του κλάδου με αποτέλεσμα να έχουμε αύξηση των εξαχθέντων ποσοτήτων και αξιών κατά 11,6% & 10,7% σε σχέση με το 2013 ,αφού παρατηρήθηκε μικρή κάμψη κατά τα δύο πρώτα χρόνια, και στην τρέχουσα περίοδο μέχρι σήμερα να έχουμε περαιτέρω αύξηση 12,8% και 20% αντίστοιχα έναντι του 2017
Ιστορικό της πορείας του Εμπάργκο της Ρωσίας
· 7/8/2014 επεβλήθη το εμπάργκο σε αντίποινα μέτρων της Ε.Ε λόγω της Ρωσοουκρανικής κρίσης
· Τέλος Αυγούστου 2014 λήφθηκαν τα πρώτα μέτρα από την Ε.Ε για απόσυρση προϊόντων και ακολούθησαν παρεμφερή μέχρι και τον Ιούνιο του 2018 .
· Εγινε εγκαίρως αντιληπτό από τις επιχειρήσεις του κλάδου ότι η Ρωσία δεν είναι πλέον ένας στρατηγικός εταίρος για την ΕΕ. Υπήρξαν ευκαιρίες για ανάπτυξη και χωρίς τη Ρωσία, η αγορά της οποίας είχε αρχίσει να θυμίζει καταστάσεις σαν αυτές που είχαν διαμορφωθεί στην πάλαι ποτέ αγορά αποκλειστικής κατεύθυνσης των προϊόντων μας , δηλαδή την αγορά του Μονάχου που εμπόδιζε την προώθηση και επέκταση των πωλήσεων εκ μέρους του υγιούς μέρους του εξαγωγικού μας εμπορίου και προς άλλες υγιέστερες αγορές της δυτικής Ευρώπης. Προς τη μονοκατεύθυνση της αγοράς αυτής που είχε δημιουργηθεί έχει προσανατολισθεί ,πλην λαμπερών εξαιρέσεων, το σύνολο σχεδόν των φορέων της βόρειας Ελλάδας.
· Η πορεία που ακολούθησαν μέχρι σήμερα οι εξαγωγές μας επιβεβαίωσαν την τοποθέτησή μας ότι η κατάσταση αυτή – του ρωσικού εμπάργκο- μπορεί να έχει και μια θετική πλευρά δηλαδή να ενεργοποιήσει την χώρα μας και την ΕΕ προς την κατεύθυνση της αναθεώρησης- διόρθωσης των πολιτικών και προσανατολισμού των εξαγωγών μας. Ήδη έδωσε την ευκαιρία στην χώρα μας να στραφεί τόσο στις παραδοσιακές αγορές αλλά και σε νέες προκειμένου να υπάρξουν θετικές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις.
Προτάσεις σε Ε.Ε και Ελλάδα
· Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέτυχε διαπραγματευόμενη με τη Ρωσία να τερματίσει το εμπάργκο που πλήττει την οικονομία των αγροτών της και κατ 'επέκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο υφιστάμενο Κανονισμός 1308/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου δεν παρέχει την δυνατότητα λήψης μέτρων σε περίπτωση διαταραχών της αγοράς, όπως είναι η συγκεκριμένη περίπτωση.
· Η Ε.Ε χρειάζεται να αναλύσει την κατάσταση του ρωσικού εμπάργκο για την καθιέρωση πιο ευέλικτων και χρήσιμων αντισταθμιστικών μηχανισμών για σταθεροποίηση της αγοράς .
· Για την χώρα μας δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο τομέας των φρούτων και λαχανικών είναι μια οικονομική δραστηριότητα με μεγάλη βαρύτητα στον τομέα της παραγωγής, των εξαγωγών και της απασχόλησης στον γεωργικό τομέα. Το μερίδιο του κλάδου στις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων το 2017, αντιπροσωπεύει το 31% του συνόλου.
· Θα πρέπει όμως να εμπλουτιστεί και να επεκταθεί η ελληνική καλλιέργεια φρούτων και λαχανικών, τόσο από άποψη έκτασης αλλά και νέων ποικιλιών. H αλλαγή πλεύσης στις καλλιέργειες θα πρέπει να προβλέπει προϊόντα με διαφορετικά στάδια ωρίμανσης, με μετασυλλεκτική διατηρησιμότητα μέχρι την κατανάλωση, ούτως ώστε να επεκταθεί η καλλιεργητική περίοδος και να εκμεταλλευτούμε όλες τις δυνατότητες γεύσης και καθαρότητας που μας δίνει κλιματικά και γεωγραφικά η Ελλάδα .Δεν μπορούμε να βασιζόμαστε σε ποικιλίες της δεκαετίας του 60 και του 80 ,ενώ οι ανταγωνιστές μας συνεχώς εμπλουτίζουν την παραγωγή τους με νέες ποικιλίες υπερπρώιμες και όψιμες, κινδυνεύοντας να βρεθούν εκτός προτιμήσεων αγοράς μεγάλες περιοχές της χώρας.
· Η κατάσταση των κοινοτικών φρούτων και λαχανικών χρειάζεται μόνιμη προστασία, επειδή η κατάσταση της αγοράς είναι πάντα κρίσιμη, ειδικά από τη στιγμή που η ΕΕ συνήψε νέες εμπορικές συμφωνίες με τρίτες χώρες που μείωσαν τις τιμές διάθεσής τους και ο τομέας ενώ αποτελεί ένα μεγάλο και ευαίσθητο τμήμα της συνολικής οικονομίας ,εντούτοις οι προβλεπόμενες δαπάνες υποστήριξης του εκ μέρους της Ε.Ε είναι ελάχιστες.
· Στο πλαίσιο αυτό και προκειμένου να συνεχισθεί η βελτίωση του αναπροσανατολισμού των εξαγωγών μας απαιτείται επίσπευση της υπογραφής Πρωτοκόλλων Φυτουγείας με χώρες κυρίως της Ν.Α. Ασίας , Ν Αφρικής και Ν Αμερικής που ενδιαφέρθηκαν για εισαγωγή ελληνικών προϊόντων, για να αποφευχθεί ο κίνδυνος να χάνονται αγορές από γραφειοκρατικές καθυστερήσεις προς όφελος των ανταγωνιστών μας.Επισημαίνεται οτι προς την κατεύθυνση αυτή έχουν ήδη δρστηριοποιηθεί και μάλιστα με επιτυχία ανταγωνιστές μας από τις άλλες χώρες μέλη της ΕΕ. Επίσης απαιτείται εντατικοποίηση των ελέγχων για την πάταξη της συνεχιζόμενης διακίνησης ατυποποίητων προϊόντων που δυσφημούν τα ελληνικά προϊόντα προκειμένου να μην χαθούν και τα επιτεύγματα της κατάκτησης των μεριδίων μας στις παραδοσιακές μας αγορές
· Απαιτούνται γρήγορες και αποφασιστικές ενέργειες για να διασφαλισθεί το μέλλον του κλάδου τόσο σε επίπεδο Ε.Ε αλλά και στην χώρα μας με χάραξη στρατηγικής προοπτικών σταθεροποίησης αλλά και επέκτασης.
Με βάση τις παραπάνω εξελίξεις θεωρούμε ότι ακόμη και εάν οι λόγοι επιβολής του εμπάργκο εξαλειφθούν τότε οι πιστοποιήσεις από τις αρμόδιες αρχές της Ρωσίας των εξαγωγέων σε κάθε χώρα μέλος της Ε.Ε. θα χρειασθεί τουλάχιστον μια τριετία να δοθούν ,ως δήλωσε αρμόδιος Ρώσος αξιωματούχος, αλλά η αποκατάσταση κάλυψης του μεριδίου της αγοράς που είχαν τα προϊόντα της Ε.Ε. στην Ρωσική αγορά θα είναι χρονοβόρα.
| About Author: Γιώργος Πολυχρονάκης | |
 |
Ο Γιώργος Πολυχρονάκης είναι Ειδικός Σύμβουλος του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής, Διακίνησης Φρούτων Λαχανικών και Χυμών INCOFRUIT-HELLAS. Είναι Chairman – Committee on Citrus της EUCOFEL - European Fruit and Vegetables Trade Association, Μέλος της “Επιτροπής Διευκόλυνσης Εμπορίου, ,της «Ομάδας εργασίας εμπειρογνωμόνων προς υποβολή προτάσεων για τη θέσπιση στρατηγικής για την ανταγωνιστικότητα στη γεωργία» και της «Επιτροπής Συνέργειας για την Οικονομική Διπλωματία», Συνεργάτης της World Bank Group to enabling the business of agriculture report,ως και της Tropos Branding Co για τα θέματα εξαγωγών των ελληνικών οπωροκηπευτικών. |
